آزﻣﻮن IVA- دکتر زهرا حیدری
آزمون بررسی یکپارچه عملکرد دیداری شنیداری (IVA تست توجه و تمرکز و بیش فعالی-نقص توجه) IVA، یک آزمون پیوسته دیداری شنیداری 13 دقیقه ای است که دو عامل اصلی یعنی کنترل واکنش و توجه را مورد ارزیابی قرار می دهد آزمون IVA+PLUS بر مبنای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-IV تدوین شده و به تشخیص و تفکیک انواع ADHD شامل نوع کمبود توجه، نوع بیش فعال(تکانشگر)، نوع ترکیبی و نوع ناشناخته (NOS)، می پردازد. بعلاوه از این آزمون برای بررسی مشکلات و اختلالات دیگری نظیر مشکلاتِ خود کنترلیِ مرتبط با جراحت سر، اختلالات خواب، افسردگی، اضطراب، اختلالات یادگیری، زوال عقل و مشکلات پزشکی دیگر، استفاده می شود. این آزمون برای افراد 6 سال به بالا و بزرگسالان قابل اجرا می باشد. مدت زمان اجرای این آزمون (همراه با بخش آموزش) حدوداً 20 دقیقه می باشد. تکلیف آزمون شامل پاسخ یا عدم پاسخ (بازداری پاسخ) به 500 محرک آزمون می باشد. هر محرک فقط یک و نیم ثانیه ارائه می گردد. بنابراین،آزمون به حفظ توجه نیاز دارد.
مزایای استفاده از آزمون: IVA
1- در20 دقیقه به درمانگر کمک می کند تا انواع بیش فعالی را بر اساس DSM تشخیص دهد.
2- به درمانگر در تشخیص دقیق کمک می کند.
3- انواع عدم دقت بینایی و شنوایی و تکانشی بودن را اندازه گیری کند.
4- به والدین و معلمین کمک می کند تا به مشکلات کودک و دانش آموز خود واقف گردند. برای مثال کودک در یادگیری از طریق بینایی و یا شنوایی مشکل دارد.
5- بهترین سبک یادگیری کودک را آشکار می کند.
6-اجرای آن بسیار آسان است و مراجع و درمانگر هیچ مشکلی در اجرای آن ندارند.
7- بدلیل برخورداری از ثبات بالای آزمون، آزمون مجدد به درمانگر کمک می کند تا اثر درمان را بررسی کند.
8- به درمانگر کمک می کند تا از مشکلات انگیزشی و آسیب های عصبی آگاه شود.
9- از نتایج ان می توان برای فعالیت های پژوهشی استفاده کرد
10- از نوع پیشرفته که برای سن 18 سال به بالا استفاده می شود می توان کنش های اجرایی مغز که در بیمارانی مانند آسیب های مغزی، اختلالات خواب، افسردگی، اضطراب، اختلالات یادگیری، زوال عقل مختل می شود، استفاده کرد.
تست IVA چهار مقوله اصلی را اندازه گیری می کند:
1- توجه :که هوشیاری، کانون توجه و سرعت را در هر کدام از انواع توجه مداوم، انتخابی، تقسیم شده، متمرکز و متناوب اندازه گیری می کند.
2- کنترل پاسخ که شامل: احتیاط، تحمل، ثبات و تنظیم حرکات ظریف حرکتی است.
3- کیفیت که شامل: سبک یادگیری و آمادگی برای یادگیری است.
4- اعتبار: درک، روانی-حرکتی و مقاومت در برابر خستگی را می سنجد.
به طور کلی این آزمون 50 ویژگی را در دو بعد بینایی و شنوایی اندازه گیری می کند و مشخص می کند مغز فرد در پردازش اطلاعات بینایی و شنوایی و پاسخ حرکتی چگونه عمل می کند.
از مهم ترین 50 ویژگی مورد ارزیابی IVA می توان به عوامل زیر اشاره کرد:
1-احتیاط Prudence
این مقیاس نشان می دهد که فرد با تفکر و تامل به محرک ها پاسخ می دهد و یا ناگهانی و بدون برنامه ریزی قبلی. نمره پایین در این مقیاس می تواند نشان دهنده بی دقتی، بی فکری و اقدام بدون فکر فرد باشد. 2- ثبات Consistency
گاهی اوقات فرد مجبور است که به یک محرک تکراری برای مدتی طولانی پاسخ بدهد که برای گرفتن پاسخ بهتر نیاز به توانایی حفظ تمرکز دارد.
4- تنظیم حرکات ظریف Fine Motor Regulation موفقیت در هر کاری لازمه اش این است که فرد دستور العمل را رعایت کند و نت خارج از دستور نزند. این مقیاس اطلاعاتی را فراهم می کند که فرد بر مبنای دستورالعمل آزمون عمل می کند و یا هر طریق که خودش دوست دارد. گاهی اوقات نیاز است که فرد صبر کند و گاهی سریع پاسخ دهد. این مقیاس، شدت بی قراری و نا آرامی و بی حوصلگی فرد را مورد ارزیابی قرار می دهد. 5-مقیاس توجه Attention
دو نوع توجه در انسان مهم است دیداری و شنیداری، که در هر کدام سه بعد: تمرکز، سرعت و هوشیاری و یا گوش بزنگی وجود دارد:
5-1 -هوشیاری و یا گوش به زنگی Vigilance
در پاسخ به محرک ها فرد باید گوش به زنگ باشد که چه زمانی به محرک اصلی ( پاسخ درست) پاسخ بدهد و چه زمانی به محرک خطا ( پاسخ نادرست) پاسخ ندهد. خطا زمانی صورت می گیرد که فرد به محرک خطا پاسخ بدهد و به محرک اصلی با بی دقتی پاسخ دهد. نمره پایین می تواند نشان دهنده دادن پاسخ از روی سهل انگاری و بی اعتنایی باشد.
5-2 -تمرکزFocus
این عامل بیانگر تغییر واریانس سرعت عکس العمل در پاسخهای صحیح است. نمره پایین در این مقیاس می تواند نشان دهنده توجه ضعیف و پاسخ دادن سرسری فرد باشد
