تفاوت بین جامعه ستیز و جامعه رنجور از زبان آقای حسان صادقی
تفاوت بین جامعه ستیز و جامعه رنجور در چیست؟
اگر اهل فیلم های هالیوودی باشید، حتماً تا حدودی با اصطلاح روان شناختی جامعه ستیز (Psychpath) و جامعه رنجور (Ssi-path) آشنا هستید. این دو اصطلاح در واقع توصیف روان پزشکانه از سطح شدید اختلال شخصیتی ضد اجتماعی است.
اما واقعیت این است که به این دو مفهوم آن چنان که باید پرداخته نشده و معمولا ما به خوبی نمی توانیم آن ها را از هم تشخیص دهیم. البته لازم به ذکر است که شباهت های بسیاری بین این دو وجود دارد اما تفاوت های جالبی نیز هست که نمی توان آن ها را نادیده گرفت.
هر دو این ها، الگوهای فکری و رفتاری قدرتمندی مشاهده می شود که برای سلامت و امنیت دیگران ارزشی قائل نیست. فریب و تحت تأثیر قرار دادن دیگران البته به معنای منفی خود)، بخش بسیار مهم از کارکرد این دو اختلال است. این نکته را هم اضافه کنیم که برخلاف تصور عموم، جامعه ستیز و جامعه رنجور، الزاما ً افراد خشونت طلبی نیستند.
شباهت اساسی این دو اختلال از کانون اصلی خود یعنی اختلال شخصیتی ضد اجتماعی، سرچشمه گرفته می شود. در کتاب DSM-V ویژگی های این افراد این گونه توصیف شده:
- مرتباً قانون شکنی می کند یا قوانین را مسخره می کند
- دائماً به دیگران دروغ می گوید و آن ها را فریب می دهد
- تکانشی رفتار می کند و برنامه ریزی ندارد
- مستعد دعوا و پرخاشگری است
- توجه کمی به ایمنی و سلامت دیگران دارد
- بی مسئولیت است و نمی تواند تعهدات مالی خود را برآورده کند
- احساس پشیمانی یا گناه ندارد
در هر دو اختلال، برخی از نشانگان تا قبل از سن ۱۵ سالگی نیز دیده می شود. اما زمانی که فرد به جوانی می رسد آن ها دیگر در مسیر تبدیل شدن به یک سایکوپاث یا جامعه رنجور هستند.
ویژگی های جامعه ستیز
تحقیقات روان شناختی به ما نشان داده که عموماً افراد جامعه ستیز با این خصائص به دنیا می آیند، اما افراد جامعه رنجور این الگوها را از محیط یاد می گیرند. جامعه ستیزی ممکن است به دلیل تفاوت ساختاری مغز اتفاق بیفتد. تحقیقات به ما نشان داده که بخش های مسئول تنظیم هیجانات و کنترل تکانه، در مغز افراد سایکوپاث به اندازه کافی رشد نکرده اند.
افراد جامعه ستیز کلاً به سختی می توانند یک دل بستگی هیجانی واقعی با دیگران ایجاد کنند.
به جای ایجاد رابطه همراه با دل بستگی عاطفی، آن ها روابط پوچی با بقیه برقرار می کنند که در راستای اهداف آن ها به وجود آمده است. اما یکی از مهم ترین اشکالات این اختلال این است که افراد سایکوپاث به ندرت احساس گناه را در مورد رفتار آسیب رسان خود تجربه می کنند، حتی اگر بدترین رفتار از آن ها سر بزند. ممکن است این افراد حتی ازدواج کنند و بچه دار نیز بشوند و زندگی عادی را سپری کنند، اما همیشه نشانگان شدید اختلال جای در گوشه ذهنشان وجود دارد. زمانی که یک جامعه ستیز درگیر فعالیت های مجرمانه می شود، او تمام تلاش خود را انجام می دهد تا جایی که ممکن است آسیبی نبیند و برای این کار دیگران را قربانی می کند.
ویژگی های جامعه رنجور
تحقیقات تفاوت های جالبی را نشان می دهد. محققیان معتقدند که جامعه رنجوری غالباً نتیجه عوامل محیطی است تا ژنتیکی. مثلاً کودکی که در محیط آسیب رسانی متولد می شود و با انواع و اقسام آزار و اذیت و البته تروماهای شدید مواجه است، ممکن است تبدیل به یک جامعه رنجور شود.
به صورت کلی می توانیم بگوییم که میزان رفتارهای تکانشی و دمدمی مزاجی افراد جامعه رنجور از جامعه ستیز بیشتر است. البته آن ها همان مشکلات دل بستگی عاطفی را روابط را دارند، اما ممکن است به گروه یا فردی که از نظر فکری بهشان نزدیک است وابسته و علاقمند شوند.
این افراد سخت تر از سایکوپاث ها می توانند کار خود را حفظ کنند و یا تشکیل خانواده بدهند. اما زمانی که درگیر فعالیت مجرمانه می شوند معمولاً رفتارها تکانشی و بدون برنامه ریزی قبلی است. آن ها چندان به ریسک یا عواقب رفتار خود فکر نمی کنند. همچنین به سرعت عصبانی می شود که این احساس آن ها ممکن است به راحتی تبدیل به رفتار پرخاشگرانه شود.
کدام گروه خطرناک تر هستند؟
هم افراد جامعه ستیز و هم جامعه رنجور می توانند برای جامعه دردسر درست کنند. اما به صورت کلی می توانیم جامعه ستیزی یا سایکوپاثی را خطرناک تر در نظر بگیریم زیرا این گروه احساس گناه بسیار کمی را در مورد رفتار خود تجربه می کنند. از طرفی این افراد راحت تر می توانند با رفتار خود گسست هیجانی ایجاد کنند.
بدون وجود احساس یا هیجانی، دردی که دیگران تجربه می کنند برای یک جامعه ستیز معنایی ندارد. بسیار از قاتلین سریالی سایکوپاث بوده اند.
چگونه می توانیم جامعه ستیزی و جامعه رنجوری را تشخیص دهیم؟
نشانگان این اختلالات غالباً در دوران کودکی بروز می کند. عموم این رفتارها الگویی است که منجر به آسیب به دیگران می شود. البته در دوران کودکی و نوجوانی به آن اختلال سلوک میگوییم. اختلال سلوک در جوانی تبدیل به مشکلاتی می شود که در بالا به آن اشاره کردیم. مواردی که می تواند شامل اختلال سلوک شود:
- فریب دادن یا دزدی
- قانون شکنی جدی
- آسیب زدن اموال
- خشونت نبست به انسان یا حیوان
فراموش نکنیم که اگر رفتارهای بیان شده در کودک یا نوجوانی دیده شد، اصلاً چیز عادی نیست و حتماً باید به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید. اگر اختلال سلوک درمان نشود عواقب بسیار بدی با خود به همراه خواهد داشت.
